Спросить
Войти

КУЗГИ ЖАВДАР БУИИНИНГ БАЛАНДЛИГИГА ТУРЛИ ОМИЛЛАРНИНГ ТАЪСИРИ

Автор: Ёдгоров H. F.

КУЗГИ ЖАВДАР БУЙИНИНГ БАЛАНДЛИГИГА ТУРЛИ ОМИЛЛАРНИНГ ТАЪСИРИ

Ёдгоров H.F.

Хасанов Б.Р.

Дон ва дуккакли экинлар илмий-тадцицот институты Цаш^адарё филиали

Ушбу мацолада Кашцадарё вилоятининг оч тусли буз тупроцлари шароитида кузги жавдар навлари буйининг узунлигига, экиш муддати, меъёри ва угитлар меъёрининг таъсири цисцача ёритилган.

Калит сузлар: Кузги жавдар, нав, экиш муддати ва меъёри, угит меъёри етиштириш агротехнологияси.

ВЛИЯНИЕ РАЗЛИЧНЫХ ФАКТОРОВ К ВЫСОТЕ ОЗИМОЙ РЖИ

В данной статье кратко освещено влияние длины озимых сортов ржи, выращиваемых в условиях светло бурой почвы Кашкадарьинской области, на длину, продолжительность посева, норму и норму внесения удобрений.

THE INFLUENCE OF VARIOUS FACTORS ON THE HEIGHT OF WINTER RYE

This article briefly highlights the effect of the length of winter rye varieties grown in the conditions of light brown soils of the Kashkadarya region on the length, sowing time, rate and rate of fertilizer application.

DOI: 10.24411/2181- 0761/2020-10044

Кузги жавдар тез усиши ва буйининг баландлиги билан кузги дон экинларидан ажралиб туради. Жавдарнинг буйи бош;а кузги бошо;ли дон экинларига нисбатан ю;ори булади. Яъни навга боглик; х,олда 80-180 см гача ва ундан х,ам ю;ори булиши мумкин. Кузги жавдар бошо;лаш фазаси олдидан жуда тез, суткасига 5 см усади.

Жавдар Россияда, Марказий Осиё ва Кавказортида дони учун экилади. Жавдар донида уртача 8,0-18,7% о;сил, 51,8-69% крахмал, 1,6-2,6% ёг мавжуд. О;сил таркибида лизин куплиги туфайли кузги жавдар донининг биологик киммати ю;оридир. Сугориладиган ерларда илгор хужаликлар жавдардан 60-70 ц/га дон х,осили олишмода.

Мамлакатимизда сунги йилларда жавдар экини етиштиришга булган эътибор камайиб кетди. Жавдардан ю;ори ва сифатли дон етиштириш буйича илмий-тад;и;отлар эса деярли олиб борилмаяпти. Республикамиз тупро;-и;лим шароитининг турлича эканлигини назарда тутган х,олда х,ар бир минта;анинг и;лим-шароитларига мос, серх,осил, х,ар хил касалликларга, шурланишга, ;урго;чиликка ва исси;ликка чидамли х,амда дон сифати ю;ори булган жавдар навларини етиштириш агротехникасини ишлаб чи;ишни та;озо этмокда.

Илмий тад;и;от ДДЭИТИ Каш;адарё филиали Карши тумани Яхши Омонов худуди тажриба майдонида, кузги жавдарнинг -SAVO" ва "Вахшская 116" навларини икки муддатда эрта (5 - окт) ва урта (1 - ноя), х,амда 4, 5 ва 6 млн.дона/га экиш ва Nl6oP8oK6o; N2ooPlooK75; N24oPl2oK9o кг/га угит меъёрларида олиб борилди. Тад;и;отларда кузги жавдар навларининг буйи баландлигига турли омиллар таъсири тажриба вариантларда я;;ол кузатилди.

Изланишларда кузги жавдар навлари турли муддатларда экилган вариантларда усимлик буйида кескин фарк кузатилди. Бунда, эрта муддатда экилган вариантларда урта муддатда экилган вариантларга нисбатан кузги жавдар "NS-SAVO" ва "Вахшская 116" навларининг буйи уртача 4,9 - 10 см гача булганлиги маълум булди.

Шунингдек, маъдан угит меъёрининг ошиб бориши билан кузги жавдар навларида усимлик буйи хам ортиб бориш тенденцияси я;;ол кузатилди. Бунда эрта муддат N240P120K90 кг/га фонда экилган вариантда навлар курсаткичларига мос равишда энг ю;ори 152-153 ва 149,4-151 см гача булган булса, ушбу муддатда N160P80K60 кг/га угит меъёрида экилган вариантларда курсаткичларга мос равишда 4,65,4 ва 1,8-5 см га, N200P100K75 кг/га меъёрда экилган вариантга нисбатан эса 1,6 -4 ва 0,93,1 см га ю;ори булганлиги кузатилди.

Ушбу конуният урта муддатда экилган вариантларда хам кузатилди. Угит меъёри N240P120K90 кг/га фонда экилган вариантда навларга мос равишда 145-146,5 ва 143-145,4 см гача булган булса, ушбу муддатда N160P80K60 кг/га угит меъёрида экилган вариант усимликлар буйига нисбатан навларга мос равишда 1,8-6,2 ва 1,6-5,8 см га, N200P100K75 кг/га меъёрда экилган вариантга нисбатан эса навларга ("NS-SAVO" ва "Вахшская 116") мос равишда 0,8-2,5 ва 0,5-3,6 см га ю;ори булганлиги кузатилди.

Тад;и;отда эрта (15.окт) муддатда N160P80K60 кг/га фонда экилган кузги жавдар навлари худди шундай фонда урта (1.ноя) муддатда экилган вариантларга нисбатан навларга ("NS-SAVO" ва "Вахшская 116") мос равишда 4,6-8,1 ва 4,6-8 см га, N200P100K75 кг/га экилган варинатлар нисбатан навларга ("NS-SAVO" ва "Вахшская 116") мос равишда 5-8,8 ва 5,4-6,7 см га, N240P120K90 кг/га фонда эса навларга ("NS-SAVO" ва "Вахшская 116") мос равишда 5,7-8,2 ва 4-8 см га ю;ори булганлиги олиб борилган изланишлар натижаларига кура ани;ланди.

Кузги жавдар навларининг буйи, эрта (15.окт) муддат, N 240P120K90 кг/га угит меъёри, "NS-SAVO" навида энг ю;ори уртача 149,4-153 см ни ташкил этган булса, энг паст курсаткич эса урта (1.ноя) муддат, N160P80K60 кг/га угит меъёри, "Вахшская 116" нави экилган вариантларда уртача 139,6-143 см ташкил этди. Шунингдек, "NS-SAVO" нави N240P120K90 кг/га фонда экилган баъзи вариантларда усимликлар буйининг энг ю;ори булиши билан бирга усимликлар ётиб колиши хам кузатилди.

Хулоса урнида таъкидлаш мумкинки, кузги жавдар буйининг баланд булиши бегона утлар билан ра;обатда устунлиги билан ахамиятлидир, ётиб ;олиш эхтимолининг ошиши билан эса аксинчадир. Яъни, усимликларнинг ётиб колиши навга, сугоришлар сони, минерал угитлар меъёрига, эрта экиш ва экиш меъёрига богли;. Бизнинг тад;и;отларда эса усимликларнинг ётиб колиши фа;ат кузги жавдарнинг "NS-SAVO" навида N240P120K90 кг/га угит меъёрида экилган вариантларда кузатилди. Бош;а вариантларда усимликларнинг ётиб колиши хар иккала (эрта 15.окт ва урта 1.ноя) муддатларда хам деярли кузатилмади.

АДАБИ ЁТЛАР :

1. Л.И. Кедровой и др "Преспиктивная ресурсосберегаюшая технология производства озимой ржи" Москва 2010 г. - С. 1 - 5.
2. Rye Cereal,written by: The editors of Encyclopaedia Britannica See Article History, https: //www.b ritannica.com/plant/ rye.
3. Р.Орипов, Н.Халилов "Усимликшунослик" Т. 2006 й. - Б. 130-136.
4. О.Якубжонов, С.Турсунов, Ж.Мукимов "Дончилик" Т. 2009 й. - Б. 106-114.
5. Исмоилов Вохид Исропилович, Х,амзаев Абдушукур Худайкулович ВЛИЯНИЕ СРОКОВ ПОСЕВА И НОРМ МИНЕРАЛЬНЫХ УДОБРЕНИЙ НА УРОЖАЙНОСТЬ ЗЕРНА И СТУКТУРУ КОЛОСА НОВОГО СОРТА ОЗИМОЙ РЖИ "ШАЛОЛА" // Life Sciences and Agriculture. 2020. №2.
Кузги жавдар нав экиш муддати ва меъёри угит меъёри етиштириш агротехнологияси winter rye varieties sowing dates and fertilizer application rate
Другие работы в данной теме:
Контакты
Обратная связь
support@uchimsya.com
Учимся
Общая информация
Разделы
Тесты