Спросить
Войти
FTAMP 20.51.23
Турлыеажы Ерасыл Сейтцанулы
магистр, Факультет информационных технологий, Карагандинский государственный технический университет, г. Караганда, 100000, Республика Казахстан, e-mail: erasul_32@mail.ru
ЗАМАНАУИ АППАРАТЖЭНЕ КОММУНИКАЦИЯ КЕЦ1СТ1ПНДЕП УНИВЕРСИТЕТ WEB САЙТЫ
Бул мацалада университеттердщ веб сайтыныц мацызы, орны жэне заманауи проблемалары царастырылган. Бiр цатар анализдердщ кврсеткiштерi келтiрiлген. Жэне де сайттыц университет танымалдыгына цалай эсерш m^Í3emmi жайлы свз цозгалады. Сайттыц тyлектердi iздестiруде, инвестициялар тартудагы орны жайлы да айтылган. Мацалада царастырылган тагы бiр тацырып, ол университеттердщ сайттарыныц структурасы. Щазiргi сайттардыц басты проблемасы кврсетшген. Ол сайттыц мазмун цурастыруы. Желiдегi жаца заманауи сайттарда мазмун пайдаланушылардыц цалауымен взгеруi цажет екеш дэлелденедi. Квтершген тагы бiр взектi мэселе жаца тренд веб цызметтер. Веб цызметШц не екендш жайлы жэне оныц университет сайтына берер пайдасы жайлы свз цозгалады. Веб цызметтердi цолдана отырып интернетке кец танымал болу мумкшдт бар.
Кiлттi свздер: университет, сайт, мазмун.
К1Р1СПЕ
Бугшп танда университета езшщ ресми веб-сайтысыз елестету mymkíh емес. Егер 1990 жылдары веб-ресурс оку орнынын презентациясы рет1нде жумыс ютесе, каз1рп танда ол оку, Fылыми жэне экономикальщ кызметтердщ жедел куралына айналды. KоFамды жэне онын институттарын акпараттандыру процес университеттердщ каз1рп замаеты акпарат пен коммуникацияны белсенд1 колдануы кажет екенш айкындады. ЖоFарFы бшм берудщ акпараттык технологияларды колдануда бай тэж1рибес1 бар. Мэселен, электрондык окыту, Fылыми-зерттеу жумыстары, оFан коса осы тэж1рибелердщ едэу1р белш Интернеттщ дамуымен байланысты. Алайда, ХХ1 басталуымен жаhандык желще елеул1 езгерютер орын алуда. Сол себебт де алынFан тэж1рибе енд1 жеткшжс1з. Халыктын «Интернетке косылуы» желшж байланыстын, акпаратты 1здеудщ жэне талдаудын жана нысандарынын пайда болуына экеледь Элеуметлк желшер мен web 2.0 кызметтершщ дамуы веб-сайтты дамытудын жана баFыттарын аныктайды [1, 2].
Жана тенденциялар коммерциалык сайттарда б1рден, уакыт жоFалтусыз колданыска енуде. Жэне осы тенденцияларды пайдалануде жоFарFы бтм беру орындарыда шет калмауы кажет. Б1рак, еюшшке орай университеттердщ сайттары б1рден жана трендл пайдалануFа енпзе алмайды. ОFан мынандай себебтер бар, жоFары коFамдык бтм берудщ курдел1 уйымдастырушылык курылымы, каржылык ресурстардын жетюпеу1 жэне консерватизм.
НЕГ1ЗГ1 Б0Л1М
Университеттердi ез сайттарын актуалды устауына бiрден бiр себеб - ол студенттер мен инвестициялар Yшiн ^рес. Жэне таFы бiр себеб, заманауи университеттердщ рейтингш курастыру барысында олардыц сайттарын есепке алуы.
СайттаFы акпаратты курудын жэне уйымдастырудын жана эдiстерi сонFы бес жыл iшiнде Интернетте пайда болFан езгерiстерге байланысты. Осы уакытта веб-ресурстарды пайдаланушы акпаратты тутынушыдан оны ендiрушiге айналады. Бундай заманауи технологиялар сайттарда пайдаланушы^а мазмунды окып кана коймай, оны куруFа да мYмкiндiк береди Казiргi пайдаланудаFы тренд: тез жэне онай, интуитивтi интерфейс, женiлдетiлген жариялау жэне модерация жYЙесi.
Элеуметтiк желшердщ дамуы сiзге кажеттi жэне кызыкты адамдарды онай жэне тез табуFа, олармен байланыс орнатуFа жэне колдауFа, араласу шенберiнiздi кенейтуге мYмкiндiк бередь Осы езгерiстердiн кiшiгiрiм бiр себебi трафиктiн кунынын темендеуi жэне байланыс арналарынын жеделдетiлуi [3, 4].
Интернеттеп медиа контент алуан тYрлi (онлайн радио жэне теледидар, подкастинг, вебинарлар). К^р интернет-ресурстар тек мэтiндер, суреттер, дыбыс, видео Fана емес, сонымен бiрге веб-косымшалар кептеп кездеседi. Жана контенттын пайда болуы жанаша пайдалану тYрiне алып келдi. Интернетте акпаратты пайдалану жэне ендiру технологиясы Fана емес, сонымен катар желiлiк кызмет формалары да езгертiлген. Мысалы, блог веб-ресурстын тYрi, ол адамFа интернетте акпаратты жариялаудын дэстYрлi мiндетiн шешумен катар, пайдаланушыFа байланыс, езш-езi таныстыру, элеуметтiк байланыстарды куру, колдау, рефлексия, психотерапия сиякты мYмкiндiктер береди Осы Yлкен езгерiстерге карап отырып орынды сурак туындайды: университеттiн сайттары езгердi ме?
Шынында да, отандык университеттердiн сайттарында инновациялар байкалады. Оны интернет дамуынын жалпы тенденцияларымен байланыстыруFа болады.
Мэселен, егер бурын сайш^ы акпаратты уйымдастыру Yшiн таксономия эдiсiн колданса (иерархиялык немесе аFаш курылымы), казiр кырларды жiктеу эдiсi (эртYрлi негiзде бiр уакытта бiрнеше тэуелсiз жiктеу) жиi колданылады. Таксономия мазмунды уйымдастыруда дэстYрлi тэсiлмен келесi университеттщ кызмет салаларында айкын керiнедi «Бтм», <^ылым», «Мэдениет», «Спорт» белiмдерi. Таксономиялык тэсiлдiн кемшiлiгi, мундай жiктеуiште объект те^р иерархиянын тYЙiнiне бекiтiлуi мYмкiн, жэне де мундай курылымнын кемепмен осы объектiнiн барлык кажеттi касиеттерш сипаттау мYмкiн емес.
Ал сайтта сырткы жiктелудi колдаетан кезде навигацияFа косымшалар усынылады, мысалы, максатты аудиторияньщ TYpi бойынша («Талапкерлер» тарауы, «Студенттер», «Магистранттар», «Окытушылар», «^лектер», «Бизнесмендер», «Журналистер»). Фасадтардыц жiктелуi ресурстыц колданылудаFы ынуайлылы^ын жаксартады, эр TYрлi пайдаланушыларFа кажетл акпаратты тез табуFа мYмкiндiк бередь Бiрак бул ен озык шешiм емес.
Желiдегi жана заманауи сайттарда мазмун пайдаланушылардын калауымен eзгередi. Интернеттщ бул жана эдiсi фолкономия деп аталады (бeлiсу тэжiрибесi, кездейсок тандалFан белгiлер аркылы акпаратты санаттау, тегтер). Желшщ колданушыларына TYсiнiктi жэне таныс «тегтер булты» (сайттаFы фолкономиянын беллы) элi университеттiн веб-ресурстарында табылFан жок. Бiр жаFынан, бунын себебi сайт мазмунын баскару жYЙесiн TYбегейлi кайта куру кажеттiлiгiнде. Екiншi жаFынан, бул тэсшде ешкандай курылым болмаFан жаFдайда заттар арасында элементарлык катынастар (жыныс - TYрлер) болмайды. Сондыктан, жалпы немесе жеке белгiлерi бар объекттарды табу мYмкiн емес. Сондыктан жаксы эдiс - фолкономика мен таксономияны бiрiктiру. ЫнFайлы, семантикалык уйымдастыруFа мYмкiндiк беретiн тэсiл. Фольксо-таксономиялык тэсiл казiргi заманFы веб-жобаларда сэттi колданылуда.
Веб-кызметтер (веб аркылы кол жетiмдi баFдарламалар) Интернет-аудитория арасында ерекше танымалдыкка ие болды. Академиялык ортада казiрдiн езшде ез пайдасын жасауFа талпыныс бар. Веб-косымшаларды пайдалану мысалдары казiр кептеп кездеседь Мысалы, Бурят мемлекеттiк университетшде Google кызметтерiн енгiзу тэжiрибесi енпзшуде [5-7].
BSU баспасез кызметiнiн кызметк http://news.bsu.ru. Сайтта автоматтандырылFан аударма жасауFа мYмкiндiк беретiн сайт iздеу жYЙесi жэне Google аудармашысы сиякты Google кызметтерi колданылады
Веб сайттарды баFдарламалауда жана тенденция интерфейстердiн эргономикасы мен динамикасы. Стильдi дизайн да манызды, казiрде Web 2.0 TYстер гаммасын колдана отырып, жайлы ортаны куруды камтиды.
Ал динамика дэл казiргi уакытта веб-интерфейстерде Ajax технологиясы (колданушы интерфейсiн куру аркылы) аркылы юке асады. Онын басты ерекшелЫ веб-паракты кайта жаналамай, пайдаланушыFа кажет деректердi асинхронды TYPДе жYктейдi). Бул казiргi заманFы сайт куру трендi [8].
Web-сайттарды эзiрлеу кезiнде Web-2.0 технологияларын белсендi колдануFа карамастан, университеттер элi де Интернеттiн коммерциялык сегментшен калып отыр жэне eздерiнiн ресми веб-екщд^ершде фолкономия, вики (парактарды ужымдык куру), вебинарлар (ашык онлайн-семинарлар) сиякты жаналыктарды енгiзуге батылы жетпейдi. Батыс елдерiнiн мысалына кез жYгiртсек, мысалы, Улыбританиянын ашык университетiнiн тэжiрибесi бул турFыда пайдалы болуы мYмкiн.
Университет порталыныц кызметтершщ 6ipi - Платформа (www.open. ac.uk/platform/) - макалалар o^yFa, жаца адамдармен кездесуге жэне талкылаyFа арналFан орын. ЖYЙе бYкiл элемге ашык жэне курамында бiлiм беру туралы макалалар, блогтар, ойындар, музыка жэне баска да ойын-сауьщтар бар.
Британдык университет топты уйымдастырып, ец танымал аFылшын тiлiндегi Facebook элеyметтiк желiсiне мукият кiрiстi.
Улыбританиялык университет элеуметлк желiдегi белсендiлiгiмен де Yлгi бола алады. Америкалык Facebook элеyметтiк желiсiнде оку, жумыс пен жеке 9мiр жайында кэптеген акпарат табyFа болады. Бул топта yниверситеттiц кiтапханасы бар, d3 ец соцFы жазбаларды, материалдарды электронды тYPДе кэре аласыз, кiтаптарFа тапсырыс бере аласыз. Facebook Yшiн арнайы косымшалар жасалды. Мысалы, «Курстыц профилш» кэрсетуге мYмкiндiк бередi.
Университеттер сайтындаFы таFы бiр эзгерiс бурын жарнама пайдаланбаyFа тырысса, негiзiнен пресс-релиздер мен хабарландыруларды пайдаланым, ал казiр алдыцFы беттерде жарнама орнату калыпты жаFдаЙFа айналды. Айтар сэзiн аyдиторияFа, жYгiрy сызыктарына жэне бейнелерге салын, оны эсер ететiн баннерлерге орналастырады. Ец кэрнектi позиция ол басты бет. Коммерциялык турFыдан карасак, акпаратты басты паракка орналастыру эте мацызды, акпаратты кэретiн аудитория Yлкеедi.
ЖоFары бiлiм игере бастаFан желiлiк жарнаманыц таFы бiр жаца эдiсi -iздеy жYЙелерiнен контекстiк жарнаманы сатып алу. Мысалы, сiз Яндексте «Кашыктан окыту», «Дамыта окыту» сиякты такырыптарды бiрiншi позицияда iздегенде iздеy нэтижелерi эркашан бiр орталыкка сiлтеменi кэрсетедь Кейбiр университеттер, эсiресе мемлекеттiк емес университеттер, iздеy жYЙелерiндегi накты сураныстар Yшiн эздерiнiц жарнамаларын шыFарy мYмкiндiгiн жоFары баFалады. Мысалы, Yandex. Direct кызмет эз клиенттерiне Яндекс беттерi мен сайттарына контекстiк жарнаманы орналастырyFа мYмкiндiк бередi. Бул тиiмдi сату куралы, коммерциялык секторда бурыннан калыптасып келедi, казiр жоFарFы мектеп Yшiн эзектi [9, 10].
К^рп коFамда элеyметтiк, мэдени, экономикалык жэне саяси институттардыц дамуы акпараттык-коммуникациялык технологиялардыц белсендi колданумен жYредi. Бул технологияларды жа^ырту сэзсiз оларды колдану эдiстерiн эзгерту кажеттштне экеледi. Жыл сайын мемлекетпк институттарды АКТ-ны эзгертуге бейiмдеy процесi жылдамдауда. БYгiнгi кYнде интернет-технологияны коFамдык эмiрге енгiзy, коммерциялык уйымдар ашу уткыр жYЙелер ретiнде кэшбасшы болып табылады [2]. Казiрri уакытта университеттщ сайттары акпараттык-коммуникациялык кецiстiктегi эзгерютерге тез жауап берyi керек. Бул оларFа табыс табyFа жэне рейтингтерш сактаyFа мYмкiндiк бередi.
КОРЫТЫНДЫ
Корытындылай келе айтатыным заманауи веб-ресурстыц танымалды^ы кэбiнесе пайдаланушылардыц оныц мазмунын калыптастырyFа катысуына байланысты. Келyшiлерге блог тYрiнде эз бетiнше жариялаyFа мYмкiндiк
беру дегенiмiз пайдаланушылардыц байланысын жYзеге асыру, мазмунды жиi жацартып отыру жене оныц максатка сэйкестiгi мэселелерiн тиiмдi шешу. ^a3Ípri тацда интернетте келесi кaFидa айкын кeрiнедi: сайтта ер тYрлi авторлар кептеп жaзFaн сайын, оныц мазмуны неFYрлым кызыкты жене алуан тYрлi болып келедi. Сол себебт де жеке немесе ужымдык блогты сайтка енгiзу желiлiк белсендiлiктiц ертYрлi нысандарын керсете алады.
ТaFы бiр университет сайтына Yлкен плюс ол Веб кызметтер. Веб кызметтер, яFни веб аркылы кол жетiмдi бaFдaрлaмaлaр, интернет-аудиторияда кец танымалдылыкка ие болды. Бул баска бaFдaрлaмaлaушылaрдыц университет сайтына косымша ретiнде сайт жасауларына, мобильдж косымшалар жасауына мYмкiндiк бередi. Университет сайтыныц тaнымaлдылыFы артады.
Осы айтыетан меселелердi корытындылай отырып айтарымыз университет сайтына кептеп кещл белу университеттщ дамуына Yлесiн тигiзерi сeзсiз.
ПАЙДАЛАНЕАН ДЕРЕКТЕР Т1З1М1
Материал бaспaFa 02.03.20 тYстi.
Турлыгажы Ерасыл Сейтканович
магистр, Факультет информационных технологий, Карагандинский государственный технический университет, г. Караганда, 100000, Республика Казахстан, e-mail: erasul_32@mail.ru Материал поступил в редакцию 02.03.20.
WEB сайт университета в современном информационном и коммуникационном пространстве
В этой статье рассматриваются важность, положение и текущие проблемы университетских веб-сайтов. Приведены показатели ряда анализов. Также рассказывается о том, как сайт влияет на популярность университета. Также упоминается роль сайта в поиске выпускников и привлечении инвестиций. Еще одна тема, которая освещается в статье, это структура университетских сайтов. Основная проблема с сегодняшними сайтами. Это контент-дизайн сайта. Новые современные сайты в сети доказывают, что контент должен наполняться пользователями. Еще одна актуальная проблема — новая тенденция веб-сервисов. В статье описывается о том, что такое веб-сервисы и как они могут быть полезны для веб-сайта университета. С помощью веб-сервисов можно стать более популярным в Интернете.
Turlygazhy Yerassyl Seitkanuly
master&s degree, Faculty of information technology, Karaganda state technical University, Karaganda, 100000, Republic of Kazakhstan, e-mail: erasul_32@mail.ru Material received on 02.03.20.
WEB site of the university in the modern information and communication space
This article discusses the importance, position, and current problems of university websites. The indicators of a number of analyzes are given. It also talks about how the site affects the popularity of the university. Also mentioned is the role of the site in finding graduates and attracting investment. Another topic covered in the article is the structure of university sites. The main problem with today&s sites. This is the content design of the site. New modern sites on the network prove that content should be filled with users. Another pressing issue is the new trend of web services. The article describes what web services are and how they can be useful for a university website. Using web services can become more popular on the Internet.
