МАЪНАВИЙ ТУШУНЧАЛАРНИ УЦУВЧИЛАР ОНГИГА СИНГДИРИШДА ОНА ТИЛИ ФАНИНИНГ УРНИ
Тожиева Гулбахор Номозовна gultoj iyeva81 @gmail. com Карши давлат университети
Аннотация: Маколада «Она тили», «Адабиёт» дарсликларида Ватан равнаки, юрт тинчлиги, халк фаровонлиги, ижтимоий хамкорлик, миллатлараро тотувлик, динлараро самимий муносабат ва бошкаларни сингдиришга каратилган.
Калит сузлар: таълим, она тили, адабиёт, миллат, Ватан равнаки, тинчлик, халк.
THE PLACE OF MOTHER TONGUE SCIENCE IN THE IMPROVEMENT
OF SPIRITUAL CONCEPTS
Tojieva Gulbahor Nomozovna gultoj iyeva81 @gmail .com Karshi State University
Abstract: The article focuses on the integration of Homeland prosperity in textbooks "Native language", "Literature", peace of the country, people&s well-being, social cooperation, harmony of the nation, sincere attitude to religion and others.
Умумий урта таълимнинг она тили фанидан Давлат таълим стандарти ва укув дастурида укувчилардан ижодийлик, мустакил фикрлаш, фикр махсулини нутк шароитига мос равишда огзаки ва ёзма шаклларда тугри, равон ифодалаш куникмаларини шакллантириш мактаб она тили таълимининг асосий максади килиб белгиланган. Шунга кура она тилидан яратилган дастур ва дарсликлардан ижодий тафаккур сохибини тарбиялаш максадида грамматик билимларни бериш тартибига бир катор узгартиришлар киритилди.
Бола улгайиб, мактаб таьлимини ола бошлар экан, бунда у она тили курилиши билан хам якиндан таниша бошлайди. Уз тили грамматик курилишининг узига хослиги ва имкониятларининг бекиёслигини англай бориш билан унда она тилига кизикиш пайдо була бошлайди. Пировардида, миллатига, ватанига мехр туйгулари уйгона бошлайди. Янги дарсликларда
топширикларнинг берилиши, мазмун ва мохияти аввалги дарсликлардан тубдан фарк килади. Янги "Она тили" дарсликларидаги баъзи машкларда укувчи узлаштириши керак булган материални мустакил равишда топиш талаб этилади. Маьлумки, узликни англаш, миллий гоя ва тафаккурнинг ифодаси, авлодлар уртасида рухий-маьнавий богликлик тил оркали намоён булади.
Х,озирги кунда яратилган «Она тили», «Адабиёт» дарсликларида Ватан равнаки, юрт тинчлиги, халк фаровонлиги, ижтимоий хамкорлик, миллатлараро тотувлик, динлараро самимий муносабат ва бошкаларни сингдиришга каратилган.
Маълумки, 5-синф она тили дарслигида маънодош сузлар мавзуси келтирилган. Бу мавзуга доир машкда дуст, фацир, Ватан, мангу, дангаса, иноц каби сузларнинг маънодошини топиш керак.
Гурухларга булиб ишлашда тестлар, бошкотирмалар, турли уйин усулларидан фойдаланиш хам дарсларни кизикарли булишига ёрдам беради.
Аввалги дарсда утилган мавзу буйича 5-6 та саволдан иборат тест берилади. Жавоб учун 3 дакика вакт берилади. Сунг тестлар оркасидаги тест калити ёрдамида жавобларни текшириб чикишлари айтилади.
Янги мавзуни синф тахтасига ёзиб, хар бир гурухга бошкотирмалар берилади. Масалан, «Миллий маънавиятга хос» мавзусида миллий маънавиятимизни акс эттирувчи бошкотирмалар бериш мумкин. Укувчилар бошкотирмадаги топшириклар асосида сузларни топиб катакларни тулдиради. Х,ар бир бошкотирманинг бош харфларидан сузлар келиб чикади хамда бош гоя нима эканлигини билиб олиш мумкин булади.
о з о д
з а к у
о Р и н
д а л ё
Oxupuga o3og Ba oSog BaTaH, эpкнн Ba $ap0B0H xaer, atHu MugguH MatHaBuaruMrora xoc SygraH SupuKMa KeguS HuKagu.
rypyxgapHuHr ryrpu raHgaHumu yKyBHugapHuHH gape gaBoMuga ee3ugapgu gapa^aga $aog xapaKar Kugumra hmkoh Sepagu. YmSy yeygHuHr eaMapaeu myHgaKH, Mamrygorgapga SapHa yKyBHugap KarHamagu, ygap y3 ^uKpgapuHu эpкнн SaeH Kugumagu, MyoMaga MagaHuaruHu ypraHumagu.
YMyMHH ypra ratguM MaKraSgapuga 3aMoHaBuö ratguM rexHogoruagapuHuHr KyggaHumu yKyBHuHuHr uhku uMKoHuaru, KoSuguaruHu HaMoeH Kugagu.
EyryHru oHa rugu ratguMuga, xyeyeaH, 5-6-cuh^ gaeTyp Ba gapeguKgapuga $etg, ot, eu^ar, paBum Ba ogMomgap KaSu ey3 rypKyMgapuHu ypraHum ^apaeHuga ygapHu ^yga Kyn uhku gyraBuH-MatHoBufi rypyxgapra a^parum Ba xap Sup rypyx, ey3gapu yeruga umgarn euHrapu cuh$ Ba yö umgapu ronmupuKgapuHu Sa^apum Ky3ga ryrugraH. ^aeryp x,aM, gapeguK x,aM SyHgaö MatHoBuö rypyxgapHu ypraHum ^apaeHuga ;aHgaö ey3gapgaH ^oögagaHum goзнмgнгннн MyaöaH paBumga KartuH SegrugaS SepMaHgu Ba yKuryBHura ;aHgaö ey3 Ba rymyHHagap yeruga umgam yHyH Karra эpкннgнк Sepagu. YKuryBHu MaHa my эpкннgнкgaн MatHaBuö rymyHHagapHu yKyBHugap oHrura euHrgupumga eaMapagu ^oögagaHum yHyH umkoh Sepagu. EyHuHr yHyH yKuryBHu xap Sup MatHoBuö rypyxHu yrumga my rypyxra ano;agop SygraH Ba yKyBHuHuHr BaraHu, yHuS-yeraH ^oö, amam mapouru Ba Myxuru SugaH Sornu; ey3gap yeruga umgamHu Ma;eag KuguS Kyagu.
Y^uryBHu xap Sup gyraBufi rypyx, yeruga oguS SopugaguraH Mam; Ba ronmupuKgapHu Sa^apumga gapeguKga SepugraH MarepuaggapgaH ram;apu y3u x,aM u^ogufi paBumga MamKgap Ba ronmupuKgap rнзнмннн umgaS Hu;agu. MaeagaH, yKyBHugap rerumgu MatHoBuö rypyxgapra goup ey3gap rygaeuHu aHuKgaraHgapugaH KeöuH ygapgaru MatHoBuö MyHoeaSargapHu aHuKgamHu xaM Syropagu. EyHuHr Hara^aeuga yKyBHugap gyraBuH-MatHoBufi rypy^gapgaru MatHogomguK, 3ug MatHoguguK, maKggomguK, yagomguK, gapa^agaHum KaSu MatHoBuö MyHoeaSargapHu xaM aHuKgaHgu.
KypuHaguKu, TuguMroga MaB^yg ey3gap yeruga oguS SopugaguraH Sy rap3garu MamKgap yKyBHugapga oHa rugu, oHa wpru, oHa xagKura HueSaraH xypMar, MyxaSSar rynrygapuHu yerupaguraH reHreu3 oMuggup. Ey Hyg yKyBHu-emgap oHruga MugguH oHrHu maKggaHrupyBHu, BaraHnapBapguK rynrygapuHu yerupyBHu SomKa oMuggapgaH Sexag eaMapagoguru SugaH agoxuga a^paguS rypagu.
Фойдаланилган адабиётлар
References
(on the Example of the Education System of Uzbekistan). Journal of Critical Reviews, 7(12), 166-169. https://dx.doi.org/10.31838/jcr.07.12.47